Pranie i czyszczenie butów

Buty to element garderoby, którego czystość ma świadczyć o kulturze człowieka. Rzeczywiście zwracamy na nie uwagę, a brudne, niesamowicie przykuwają wzrok i nie pozostawiają po sobie dobrego wrażenia. Okazuje się, że nasze pralki czy zmywarki mogą skutecznie usuwać zabrudzenia, z którymi nie możemy/ nie chcemy sobie sami poradzić.

Pranie i czyszczenie butów to konieczność. Nie wyobrażamy sobie bowiem spacerowania w zabłoconych butach sportowych czy pochlapanych eleganckich skórzakach. Na szczęście wszystko jest do zrobienia.
Trudnościami mogą się okazać plamy tłuszczowe, alkoholowe i inne, na których zwykłe pranie nie zadziała, ale to już odrębny temat – odplamiania.

Jak prać buty?

Pranie czy czyszczenie butów możemy zrobić na 3 główne sposoby:

ręcznie – namaczając i czyszcząc szmatką lub szczoteczką.
w pralce – w niskiej temperaturze i na małych obrotach.
w zmywarce.

Pranie ręczne

Każde buty możemy uprać ręcznie, jeśli przez pranie rozumiemy również czyszczenie lekko wilgotną szmatką np. skórzanego obuwia.
Sportowe buty możemy spokojnie uprać w pralce, jednak jeśli się obawiamy o naszą ulubioną parę, zwyczajnie zadziałajmy własnoręcznie:

Należy wyjąć wkładki i sznurówki i uprać je w wodzie z dodatkiem płynu do mycia naczyń. Dokładnie wypłukać w ciepłej, czystej wodzie, dwa razy. Wysuszyć na grzejniku lub zwyczajnie na suszarce stojącej.
Ogołocony but należy najpierw wysuszyć (jeśli jest zabłocony lub wilgotny od cieczy jaką go ubrudziliśmy).
Większość zabrudzeń możemy usunąć za pomocą zwykłej szmatki z wodą. Świetnym sposobem jest również użycie miękkiej szczoteczki do zębów przy trudniejszych zabrudzeniach.
Pranie należy wykonać zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz buta.
Po dokładnym wypłukaniu buta koniecznie należy znaleźć miejsce na suszenie. Nie może ono być nasłonecznione ani też zbyt gorące (np. pod kaloryferem czy na nim). Słońce spowoduje wyblaknięcie, a rozgrzany kaloryfer sprawi, że materiał stanie się sztywny i szorstki. Oba czynniki mogą wpłynąć również na pożółknięcie obuwia.
Wyłożenie butów w środku np. gazetą pozwoli na zabezpieczenie przed odkształceniami.

Pamiętajmy, aby nie zostawiać ich na całą noc do namoczenia (bo się rozkleją, przebarwią lub zwyczajnie zniszczą).

Najlepiej myć buty zwykłym szarym mydłem w płynie (doskonale zwalcza brud). Możemy się wspomóc dodatkowo płynem do mycia naczyń w przypadku plam tłuszczowych, jednak jeśli plamy będą już zaschnięte, konieczne będzie odrębne odplamianie. Zwykłe pranie tak jak w przypadku ubrań, tak i tutaj nie wystarczy.

Pranie butów w pralce

Pralka znacząco ułatwia życie domowe. Pralka nadaje się nie tylko do prania ubrań, ale również do prania butów, choć nie wszystkich, ponieważ nie każdy materiał jest odporny na wilgoć. Musimy wobec tego pamiętać o zasadach:

Brak przeciwwskazań na metce butów do prania w pralce.
Nie są to buty skórzane ani zamszowe, ani też nie posiadają wykończeń z tych materiałów.
Nie są to buty wykonane z membran, gumy czy nubuku.
Aby nie były to botki ani szpilki.
Są dobre jakościowe.
Są dobrze sklejone lub szyte (słabe klejenie zwyczajnie się rozejdzie).

Jeśli mamy obawy czy buty się nie zniszczą w pralce najlepiej upierzmy je zwykła, ręczną metodą. Nawet najlepsze, markowe obuwie może ulec zniszczeniu, dlatego sami podejmujemy decyzję o sposobie prania. Zniszczenia podczas prania w pralce nie bez powodu nie są objęte gwarancją producenta, ponieważ ryzyko uszkodzenia czy zniszczenia zawsze istnieje.

Jak prać buty w pralce?

Przed włożeniem butów do bębna pralki musimy je odpowiednio przygotować:

Wyjmujemy z butów sznurówki i wkładki. Wkładamy je do siatki na bieliznę.
Buty osuszamy (czekamy aż obeschną) i oczyszczamy szmatką czy szczoteczką miękką z łatwo usuwalnych zabrudzeń piasku czy błota zaschniętego.
Do bębna pralki wkładamy dwa duże ręczniki (lub zwyczajne pranie, ale w odpowiednio dobranym kolorze), siatkę z wkładkami i sznurówkami (chyba, że wypierzemy je ręcznie – zalecane) oraz buty (jeśli włożyliśmy dwa duże ręczniki nie musimy je wkładać każdy w osobną poszewkę, ale jeśli wkładamy ze zwykłym praniem koniecznie włóżmy każdy but w poszewkę na jaśka).
Pralkę nastawiamy na 20-30⁰C. Jeśli posiada program do prania butów wybieramy ten program. Jeśli nie posiada takiego programu ustawiamy jak najmniejsze obroty w pralce tj. 400-600. Warto jednak tu nadmienić, że pełen bęben prania nie odczuje aż takiej różnicy piorąc dodatkowo buty, więc śmiało możemy wyprać również przy szybszych obrotach – 800.
Do prania używajmy zwykłego proszku, a najlepiej płynu do prania, bo proszek czasem źle się wypłukuje. Jeśli pierzemy same ręczniki można zastosować szare mydło w płynie.
Jeśli ktoś posiada opcję wyłączenia wirowania może ją włączyć, wówczas zwyczajnie woda zostanie tylko odpompowana. Pamiętajmy jednak, że pozostałe pranie również nie będzie odwirowane (i trzeba je będzie odwirować po wyjęciu butów).
Wyprane buty wyjmujemy z bębna i odkładamy do wysuszenia z wywiniętymi na zewnątrz językami.

Pranie butów w zmywarce

Ciekawym i niebagatelnie skutecznym sposobem okazuje się pranie butów w zmywarce. Dzięki temu, że zmywarka nie wiruje, nie niszczy butów. Oszczędne programy sprawiają, że możemy buty prać same, bez dodatkowych ręczników czy ubrań, jak w przypadku prania w pralce.

Stosując to „wielofunkcyjne” urządzenie należy jedynie zachować warunki temperaturowe jak w pralce, czyli 20-30⁰C oraz nie używać silnych płynów do zmywania. W wielu przypadkach wystarczy sama woda lub odrobina szarego mydła w płynie, a przy silnych zabrudzeniach ¼ kostki do zmywania.
Nie musimy tutaj zmniejszać obrotów czy skracać czasu trwania prania. Dodatkowo nie mamy tu do czynienia z wirowaniem.

Wynikowo: same plusy, z zastrzeżeniem, że wkładanie w jedno urządzenie naczyń a innym razem butów, dla niektórych jest sytuacją nie do przyjęcia.

Jak wyczyścić zamszowe buty?

Buty zamszowe są najtrudniejszym do utrzymania w czystości obuwiem. Na szczęście producenci dbają o to aby klienci nie zaprzestali kupować z tego powodu, tych niezwykle eleganckich butów.
Poniżej kilka metod w jaki sposób należy dbać i czyścić buty zamszowe:

Można zakupić specjalną pastę do czyszczenia butów zamszowych, producentów takich jak: Salamander, Collonil, Bama, Show czy Kaps.
Taki rodzaj past nie tylko konserwuje i odświeża kolor zamszu, ale również najczęściej impregnuje, co szczególnie może zachęcić do jej zakupu.
Polecaną metodą jest również czyszczenie zamszu domową pastą, zrobioną z ½ szklanki zimnego mleka i ½ łyżeczki sody oczyszczonej. Za pomocą miękkiej szmatki, dobrze wyżętej, należy wyczyścić dokładnie całą powierzchnię buta. Czynność powtórzyć dwa razy. Na koniec suchą miękką szczoteczką wytrzeć but i odstawić do osuszenia w przewiewne miejsce (nigdy pod kaloryfer, bo zamsz nam „wyschnie” i nic nie zostanie po jego „urodzie”).
Inną pastę można przygotować z wody z octem, w stosunku 1:1. Za pomocą miękkiej szmatki czyścimy buty tym roztworem.
Stosowanym przez wielu jest również pocieranie zamszu skórką od chleba (nie może jednak ona być ziarnista czy posypana makiem). Po zabiegu należy dokładnie otrzepać buty z okruchów pieczywa.
Taka skórka ma działać jak szczoteczka, jednak należy być bardzo ostrożnym w stosowaniu i używać wyłącznie do silnych zabrudzeń, bo zwyczajnie może zniszczyć zamsz.
Kolejnym prostym sposobem jest zwykłe starcie ubrudzeń gumką do ścierania. Zabrudzenia ścieramy delikatnie gumką i but otrzepujemy z pozostałości.
Działa nawet na te najtrudniejsze zabrudzenia. Używana gumka powinna być biała, bez zabrudzeń i bardzo miękka.
Stosowanie szczoteczki do zębów, nawet tej najbardziej miękkiej nie zawsze jest polecane. Szczególnie ważne jednak, jeśli już się zdecydujemy, jest czyszczenie z włosem, nie pod włos i bardzo delikatnie (a to przy silniejszych zabrudzeniach nie jest łatwe).
Na tłuste plamy możemy wykorzystać po prostu mokre chusteczki. Należy przetrzeć nimi cały but, nie tylko miejsce zabrudzenia, aby całość zamszu była „przeczesana” w ten sam sposób.
Nie zawsze sprawdza się, ale warto spróbować na szczególnie zabłocone buty, sposób z talkiem. Zasypujemy nim buty, przyklepujemy i pozostawiamy do wysuszenia. Po wyschnięciu całość dokładnie otrzepujemy, a miękką szmatką pozbywamy się nadmiaru talku.
Do odświeżenia zamszu niesamowicie sprawdzi się pilnik do paznokci lub pumeks, którym pocieramy po gładkiej powierzchni, co spowoduje podniesienie się włosków. Nie należy jednak zrobić tego zbyt mocno, bo zwyczajnie możemy przedobrzyć i zetrzeć włoski.
Zimowe czyszczenia wiążą się z koniecznością usunięcia soli z buta. I tutaj rewelacja, bo da się niewielką pracą wykonać takie pranie butów. Potrzebne są tylko: woda, papier toaletowy i gąbka. Papier układamy na bucie w miejscach przebarwień solnych, moczymy go delikatnie gąbką i odstawiamy do wysuszenia. Po wyschnięciu zdejmujemy papier już razem z solą.

Jeśli zależy nam, aby elegancja naszego zamszu utrzymała się dłużej warto zastosować powyższe rady. Należy jednak pamiętać, żeby zwyczajnie dbać o nasze buty. Nie wolno ich bowiem szorować twardą szczotką/szczoteczką, moczyć nadmiernie. Warto też co 2 miesiące zastosować impregnat, który odpowiednio je będzie chronił.

Jak wyczyścić skórzane buty?

Buty skórzane są najbardziej wymagającym obuwiem. Nawet zamsz, który wydawałby nam się trudny do okiełznania, nie jest tak uciążliwy w czyszczeniu. Skóra potrzebuje bowiem pielęgnacji co najmniej raz na dwa tygodnie.

Podobnie jak w przypadku innych butów mokre zabrudzenia, włącznie z błotem, należy pozostawić do wysuszenia, a później zając się czyszczeniem. W sytuacji jednak zabrudzeń tłustych czy innymi substancjami jakie spożywamy (napoje owocowe, wina, czekolada) musimy natychmiast usunąć zanieczyszczenie, ponieważ skóra je wchłonie i nie będziemy w stanie nic zrobić.

Standardowe czyszczenie wygląda następująco

Usuwamy brud wierzchni za pomocą miękkiej, delikatnie zwilżonej szmatki. Należy usunąć całą zaschniętą ziemię z buta. Z obcasa i podeszwy ścieramy zanieczyszczenia drewienkiem lub szczotką z końskim włosiem.
Wyjmujemy sznurowadła jeśli są i jak najbardziej wysuwamy język buta, który również musimy wyczyścić.
Całość obuwia należy przetrzeć ściereczką z bawełny czy irchy, uważając aby jakieś pozostałości piasku nie porysowały nam buta.
Woda używana do przemywania najlepiej żeby była destylowana. Jej nadmiar będzie szkodził skórze buta.
Nie trzemy buta, aby nie ucierpiała wierzchnia warstwa farby.
Do czyszczenia i pielęgnacji prawdziwej skóry nie należy używać nabłyszcza czy i środków impregnujących, ponieważ niszczą naturalny połysk buta i w dalszej kolejności samą skórę.

Pastowanie butów skórzanych

Po dokładnym czyszczeniu należy buty skórzane wypastować:

Na buty nanieść niewielką warstwę pasty, najlepiej robić to za pomocą miękkiej ściereczki.
Pastę dokładnie wsmarować w skórę i pozostawić do całkowitego wchłonięcia na kilka godzin (najlepiej na noc, a zabieg wykonać wieczorem).
Obcas i podeszwę wypastować na samym początku. Ostatni niech będzie nosek buta.
Pasta musi być dobrana do koloru buta lub bezbarwna. Źle dobrany kolor spowoduje zacieki i widoczne różnice koloru, szczególnie w miejscach zagięcia buta.
Po wypastowaniu należy but wypolerować suchą ściereczką z bawełny, wełny lub nylonową.
Polerowanie może się odbywać na dwa sposoby: okrężne ruchy lub poprzeczne.
Zakończeniem polerowania może być delikatne skropienie ściereczki polerującej czystą wodą (w przypadku czarnych butów) lub czarną herbatą (dla butów brązowych), dzięki czemu nabiorą trwałego połysku.
Najlepiej aby do skórzanych butów dokupić wkładane drewniane prawidła, które pomogą w zachowaniu formy buta.

Pozostałe propozycje pielęgnacji

Aby skórzane buty przywrócić do dawnej świetności można zakupić specjalne pianki do czyszczenia lub wykorzystać jeden z domowych sposobów:
Można przetrzeć sokiem z cebuli i wypolerować.
Można nawilżyć zwykłą wazeliną lub parafiną dla dzieci. Po wchłonięciu natomiast przetrzeć miękką ściereczką.
Można przetrzeć buty wewnętrzną skórką pomarańczy.
Jednak wykonanie tego musi odbyć się na całej powierzchni buta, dla zachowania równowagi nawilżenia i kolorytu.

Jak szybko wysuszyć buty?

Wspominaliśmy czego nie należy robić podczas suszenia butów (układanie w okolicach grzejnika, wystawianie na działanie promieni słonecznych i inne). Warto jednak zastanowić się w jaki sposób wobec tego wysuszyć obuwie szybko, ale bez skutków ubocznych. Otóż:

Należy odłożyć buty w suche, najlepiej przewiewne miejsce. Przy dobrej pogodzie balkon będzie dobrym miejscem, podobnie jak parapet po zewnętrznej stronie okna, z tym zastrzeżeniem, że musimy uważać aby nie był w miejscu narażonym na promienie słoneczne.
Proces suszenia możemy przyspieszyć wkładając do środka obuwia ręcznik papierowy, gazetę (ale nie kolorową nadrukowaną, bo w bucie pozostanie nam mozaika, a użyta do farb drukarskich chemia może wpływać na dalszy komfort chodzenia) czy papier toaletowy aby nie tylko zapobiegał odkształceniom, ale wchłaniał wilgoć. Nie można jednak zostawić zawartości na dłużej, co godzinę/dwie wymieniajmy ją na nową.
Do wchłaniania wilgoci bardzo dobrze sprawdzają się również granulki do kuwet. Możemy je zakupić lub pożyczyć od swojego kota. Wsypane do odpowiedniego woreczka mogą wyciągnąć błyskawicznie całą wilgoć, bez konieczności ich wymieniania.
Domowym zastępnikiem będzie ryż, którego łyżkę stołową wsypujemy do każdego buta i czekamy, aż wchłonie wodę.
Jeśli nie możemy odczekać kilku godzin, bo seans na który zostaliśmy zaproszeni będzie za godzinę, możemy zastosować suszenie suszarką do włosów. Koniecznie aby robić to w znacznej odległości (co najmniej 15 cm od buta) oraz zimnym powietrzem. Nie ochroni to naszego buta całkowicie przed szkodliwymi skutkami, ale będzie dużo lepsze niż kaloryfer.

Przyspieszanie wysychania butów jest możliwe do pewnego stopnia, jeśli chcemy zachować pełną funkcjonalność obuwia. Podczas tego procesu, a właściwie w następstwie go, musimy pamiętać aby suszenie buta, które zbyt długo trwało i nabrało zapachu wilgoci, odpowiednio „naprawić zapachowo”.

Nie będzie tego problemu jeśli buty będą wyprane w pralce czy ręcznie i suszone w dogodnym warunkach. Jeśli jednak wilgoć zapanuje we wnętrzu obuwia wsypmy do już wyschniętego obuwia sody oczyszczonej. Im dłużej pobędzie w bucie, tym więcej zbędnego zapachu wchłonie. Najlepiej zasypane buty włożyć na noc do worka foliowego. Efekt murowany.

Podsumowanie

Ach te buty. Kobiety potrafią mieć ich setki, mężczyźni zaczynają im dorównywać, tylko kto je później czyści? Może w przyszłości zamiast kupna kolejnej pary butów zakupimy sobie specjalną maszynę do czyszczenia butów i przedłużania im życia (dawniej nazywało się to: szewc)?